xoán biclarense

plano de Scallabis

550-556 nace na actual Scallabis, Lusitania, nunha familia de aristócratas godos, pero cristiáns.

570/571 viaxa a Constantinopla, para realizar estudos.

577/8 regresa a Hispania.

579-584, revolta de Hermenexildo contra seu pai Leovixildo en Hispalis. Leovixildo tenta gañarse os eclesiásticos católicos de orixe goda, entre os que está Xoán. Probablemente, a negativa do Biclarense de converterse ao arianismo explica o seu desterro a Barcino.

587/588, final do desterro de Xoán Biclarense en Barcino, logo da morte de Leovixildo e o perdón de Recaredo, froito do novo rumbo político. Unha vez perdoado, permaneceu en Tarraconensis, en Biclaro (probablemente Vallclara, Tarragona; inda que tamén podería ser Béjar, Salamanca), onde funda un mosteiro que se rexe por unha regra escrita por el mesmo (hoxe perdida, CPL 1866).

589; é probable que estea presente no III concilio de Toletum, polas novas que del aporta, inda que non asina as actas do mesmo, seguramente por ser inda abade (estes non subscribían daquela actas conciliares).

590 remata a súa estadía no seu mosteiro como abade.

591 bispo de Xirona.

592 subscribe o II concilio de Caesaraugusta.

597 subscribe o concilio de Toledo.

599 subscribe o II concilio de Barcelona.

610 subscribe o decreto de Gundemaro; de ser auténtico este documento, tería coincidido con Isidoro na reunión que o aprobou.

614 concilio de Egara.

de Xoán chegounos unha única obra: Chronicom. Polos acontecementos descritos, a obra ten como terminus post quem o ano 589, o último do que se recollen novas. Sen embargo, nela tamén se lle atribúen a Mauricio 20 anos de reinado, calculando a súa ascensión ao poder en 582; e igualmente se lle atribúen a Gregorio Magno 15 anos de pontificado, situando o se nomeamento en 586, o que apunta máis ben a que se puido redactar en torno a 601/602.

a obra foi transmitida con dous prólogos, dos cales só o primeiro ten algunha posibilidade de ser auténtico. Nela tamén se distinguen un prefacio, o corpo da obra e un epílogo.

no prefacio, como ocorre no caso da Crónica Universal de Isidoro, Xoán da novas dos seus predecesores e do xénero no que se enmarca a obra: Eusebio de Cesarea, Xerome, Próspero de Aquitania e Vitor de Tununa.

o corpo da obra abrangue de 566 a 589, como continuación expresa de Vitor, finalizando coa conversión dos godos no III concilio de Toletum.

polo que se refire ao epílogo, ten sido dividido en dúas partes por algúns autores, que consideran auténtica só a primeira, pois a segunda é claramente un engadido, como proba o feito de estar datado en 742. A primeira é unha recapitulación final do sucedido dende Adán ata o nacemento de Xesús, e dende entón ata o final da Crónica. Os críticos divídense entre os que a consideran unha recapitulación do propio Xoán e os que non.

a obra do Biclarense abrangue 24 anos, e ordena os sucesos narrados ano tras ano, tomando como referencia os anos dos emperadores romanos de Oriente ('no ano un do reinado de ...', 'no ano dous do reinado de ...', ...). Sen embargo, sobre este sistema de ideoloxía imperial, introduce un segundo sistema nacionalista e godo, a partir do momento no que o rei Leovixildo é asociado ao trono por seu irmán Liuva (568): ao ano de reinado dos emperadores, Xoán engade o dos reis godos. E mantén este sistema ata o final da obra, poñendo nun plano de igualdade ao emperador e o rei godo, sen que este estea subordinado ao primeiro. Isto responde á ideoloxía do autor, para quen existirían dous grandes reinos: o romano, en Oriente e o godo, en Occidente. O pobo godo estaría elixido polo deus cristián para substituír ao desaparecido Imperio de Occidente. Mais, a diferenza de Isidoro, Xoán non é hostil cara Bizancio, e o seu nacionalismo é, por isto, menos radical que o do hispalense.

a esta dobre cronoloxía súmase unha terceira, inda que de menor relevo: a dos papas de Roma, coa duración dos seus 'pontificados', proba tamén da importancia dos asuntos relixiosos na obra.

semella que o III Concilio de Toledo foi o que empurrou a Xoán a escribir para mostrar e exaltar a entrada do pobo godo dentro da historia da 'Salvación' no seno da Igrexa Católica. Isto sería confirmado pola minuciosidade coa que Xoán introduce na súa obra un gran número de novas relativas ás conversións de pobos pagáns ou cristiáns, mais herexes, á fe católica.

o segundo elemento desta obra é a admiración do autor por Leovixildo, unificador da península. Isto demóstrao o feito de que Xoán omite as persecucións do último rei ariano contra os católicos, tanto máis significativo, canto que o propio Xoán fora vítima delas; ou no feito de que o Biclarense tome partido por Leovixildo fronte ao fillo católico deste, Hermenexildo, cando este se rebela en Hispalis, porque isto ameaza a unidade política peninsular.

así, os dous puntos esenciais da obra do Biclarense son, por unha banda, a unificación política lograda por Leovixildo e, por outra, a relixiosa, lograda por Recaredo.

o ton da obra é frío, obxectivo, incluso distante a respecto dos acontecementos narrados, fuxindo do comentario persoal. Como consecuencia, sempre se ten considerado esta obra como digna de todo creto. Niso interveñen tamén a declaración programática de Xoán no prefacio da obra, onde di que non se servirá de ningunha outra fonte máis que do seu coñecemento persoal dos feitos e dos relatos de aqueles que os viviron. De aí, por exemplo, que os anos que abranguen o tempo que Xoán pasou en Constantinopla abondan en novas sobre o imperio, ao contrario do que acontece na parte da súa Crónica que abrangue os anos do seu retorno a Hispania, onde predominan as novas sobre o reino godo.

algo semellante ocorre nas crónicas que se presentan como continuación de obras anteriores, principalmente a de Eusebio - Xerome. O universalismo desta experimenta unha gran redución non só no espazo, mais tamén no tempo. É dicir, estamos, por unha banda, ante crónicas breves, que tratan un período non moi extenso, ou incluso, claramente reducido; e, por outra, ante autores que viven moitas veces en zonas periféricas, que son de orixe bárbara e que se interesan, por iso, en dar conta da historia do seu propio pobo e, quizás, da historia paralela do Imperio de Oriente, o único que se percibía inda como herdeiro de Roma (Hidacio, Xoán mesmo e Isidoro).

outro factor decisivo é o feito de que o autor se centra no seu propio tempo e no seu propio pobo debido á falta de fontes escritas, e ata de novas sobre o que acontece alén de Hispania, debido, claro está á desintegración cada vez máis acentuada do Imperio de Oriente. As viaxes son difíciles e arriscadas, e as persoas non viaxan, tampouco poden facelo os manuscritos.

a isto tamén contribúe a precariedade de medios culturais: a un autor éralle moito máis doado escribir un breve relato sobre a súa propia época (e moito máis se se trata de acumular pequenas novas independentes entre si) que escribir unha historia continuada. Os cronistas optaban así por limitarse a continuar coas súas obras o inmenso labor de Eusebio e Xerome, antes que retomar o curso da historia dende o inicio da mesma. Isto último indicaba, en primeiro lugar, unha sólida formación cultural; en segundo lugar, dispor dunha boa biblioteca na que o autor contase con fontes abondo; e, en terceiro lugar, ter a capacidade intelectual necesaria para extraer notas de diferentes fontes e elaborar con elas un relato ou unha exposición coherente. Non se debe esquecer, en fin, o peso que tiña Xerome dentro da Igrexa Católica (como podían telo Ambrosio ou Agostiño). Escribir unha crónica orixinal supuña aspirar a substituír con ela a Xerome. Isto podía verse como soberbia por parte do autor, algo doado de aceptar. A orixinalidade non consistía en escribir unha nova crónica universal sen copiar a Xerome, mais no feito de decidir que se tiña algo novo que dicir e que esa novidade era importante abondo como para redactar unha obra que competise coa de aquel como fonte para os contemporáneos e para a posteridade. Só un interese político de primeiro orde podía xustificar algo así.

dende o punto de vista do estilo, como ocorre nalgunhas outras obras do xénero, ao acercarse o autor ao final da súa obra; é dicir, ao tempo máis próximo a el, e, con frecuencia, ao acontecemento que ten determinado a redacción da Crónica, neste caso o III concilio de Toledo, o estilo seco e sucinto esperable é substituído por outro máis coidado, máis vivo, máis rico en matices, máis próximo, en definitiva, ao da historia. Así, a brevidade desaparece para deixar paso a un auténtico desenvolvemento narrativo, no que non só se conta un feito en concreto, mais tamén os seus antecedentes e a súa historia en conxunto, todo iso mediante un relato coherente, e perfectamente estruturado e organizado.

para finalizar, segundo Cardelle de Hartmann, os chronicorum caesaraugustanorum reliquiae, fragmentos conservados como anotacións marxinais nalgúns manuscritos das Crónicas de Vítor de Tunnuna e Xoán de Biclaro, e atribuídos a Máximo de Zaragoza, poden ser atribuídos tamén a Xoán. Polo seu contido, ao incluír novas sobre Tarraconensis, o seu autor debe ser situado nesta rexión de Hispania. Ao mesmo tempo, pola relación temática de varias de entre elas coa Crónica de Xoán, coa que partillan o interese polas rebelións contra o poder central e a supresión das mesmas, semella probable que deban atribuírse ao propio Xoán. Puido ocorrer que despois de ter concluído a súa Crónica, Xoán se decidise a revisar o texto da mesma, e especialmente o da obra homónima de Vítor de Tunnuna. Esta revisión teríao levado a completar algunhas novas da Crónica do seu antecesor, e a incluír mesmo unha nova ao inicio da súa propia crónica, sempre baixo a forma de anotacións á marxe no seu códice, que desta mesma forma, a través de copias sucesivas, terían chegado aos nosos días.

BIBLIOGRAFÍA

1. BIOGRAFÍA

CAMPOS, J., Juan de Bíclaro, obispo de Gerona. Su vida y su obra. Introducción, texto crítico y comentarios, Madrid, CSIC, 1960, pp. 15-29.

CARDELLE DE HARTMANN, C.- COLLINS, R., Victoris Tunnunensis Chronicon cum reliquiis ex Consularibus Caesaraugustanis et Iohannis Biclarensis Chronicon, Turnhout, Brepols, 2001 (CC SL 173A), pp. 124-128.

2. EDICIÓNS (CPL 2261)

CARDELLE DE HARTMANN, C.- COLLINS, R., Victoris Tunnunensis Chronicon cum reliquiis ex Consularibus Caesaraugustanis et Iohannis Biclarensis Chronicon, Turnhout, Brepols, 2001 (CC SL 173A), pp. 57-83. (*)

CAMPOS, J., Juan de Bíclaro, obispo de Gerona. Su vida y su obra. Introducción, texto crítico y comentarios, Madrid, CSIC, 1960, pp. 75-100.

3. TRADUCIÓNS

ARIAS, I. A., “Crónica Biclarense”, Cuadernos de Historia de España 10, 1948, pp. 129-141.

ÁLVAREZ RUBIANO, P., “La crónica de Juan Biclarense. Versión castellana y notas para su estudio”, Analecta Sacra Tarraconensia 16, 1943, pp. 7-44.

4. OUTROS ESTUDOS

ÁLAMO, M., “La Règle de Saint Bénoit éclairée par sa source, la Règle du Maître”, Revue d’Histoire Ecclésiastique 34, 1938, pp. 740-755.

ÁLVAREZ GARCÍA, F., “Tiempo, religión y política en el Chronicon de Ioannis Biclarensis”, En la España Medieval 20, 1997, pp. 9-30.

ALVES DE SOUSA, P. G., Patrologia Galaico-Lusitana, Lisboa, Universidade Católica Editora, 2001, pp. 137-140.

CAMPOS, J., “Sobre la regla de San Juan de Bíclaro”, Salmanticensis 3, 1956, pp. 240-248.

CARDELLE DE HARTMANN, C., Joâo de Santarém (Biclarense). Crónica. Ediçâo crítica e introduçâo (Comentário histórico de Roger Collins), Lisboa, Ediçôes Colibri, 2002.

DÍAZ Y DÍAZ, M. C., “La transmisión textual del Biclarense”, De Isidoro al siglo XI. Ocho estudios sobre la vida literaria peninsular, Barcelona, El Albir, 1976, pp. 117-140.

DOMÍNGUEZ DEL VAL, U., Historia de la antigua literatura latina hispano-cristiana, vol. 2, Madrid, Fundación Universitaria Española, 1997, pp. 371-375.

GALÁN SÁNCHEZ, P. J., El género historiográfico de la Chronica. Las crónicas hispanas de época visigoda, Cáceres, Universidad de Extremadura, 1994, pp. 81-172.

PEREZ DE URBEL, J., “La Règle du Maître”, Revue d’Histoire Ecclésiastique 34, 1938, pp. 707-739.

—, “Le Maître et Saint Bénoit”, Revue d’Histoire Ecclésiastique 34, 1938, pp. 756-764.

—, “El maestro, San Benito y Juan Biclarense”, Hispania 1,1 1940-1941, pp. 7-42, e Hispania 1,2 1940-1941, pp. 3-52.

TEILLET, S., Des Goths à la nation gothique. Les origines de l’idée de nation en Occident du Ve au VIIe siècle, Paris, Les Belles Lettres, 1984, pp. 421-455.

VEGA, A. C., “De Patrología española. En torno a la herencia literaria de Juan de Bíclaro”, Boletín de la Real Academia de la Historia 164, 1969, pp. 13-74.

VOGÜE, A. DE, “Trithème, la Règle de Macaire et l’héritage littéraire de Jean de Biclar”, Sacris Erudiri 23, 1978-79, pp. 217-224 (reimp. id., Regards sur le monachisme des premiers siècles. Recueil d’articles, Roma, Pontificio Ateneo S. Anselmo, 2000, pp. 683-690).

WOLF, K. B., Conquerors and Chroniclers of Early Medieval Spain, Liverpool, Liverpool University Press, 1992, pp. 1-10 y 57-77.

604

Shōtoku Taisi
flanqueado por Eguri (irmán)
e Yamashiro (primoxénito)
en.wikipedia.org

marzo: morre Gregorio I, o primeiro bispo de Roma enérxico desde Xelasio I. Os  beneditinos aumentan o seu poder fronte os bispos. Non é un gran teólogo pero inflúe na doutrina en anos posteriores: anxos e demos, purgatorio, penitencia, milagres, reliquias, …; regula o canto nos mosteiros (‘canto gregoriano’, inda que non se refire ao desta época, chamado realmente ‘romano antigo’, que caeu en desuso no s. XIV mentres o ‘canto gregoriano’ aparece realmente un século despois de Gregorio I.

Gregorio I reorganiza a administración eclesiástica partindo de que a Igrexa é a maior forza económica de Italia: pode recrutar tropas, restaurar os acuedutos da cidade e repartir comida entre a poboación de Roma, co que se converte no verdadeiro xefe da cidade, inda recoñecendo a autoridade teórica do exarca.

os xuízos sobre el son diversos – Jortin: ‘destacable por moitas cousas – por exaltar a súa autoridade, desprezar a cultura humanística e a literatura, queimar obras clásicas, protexer a ignorancia e a estupidez, perseguir herexes, bailarlle a auga a príncipes execrables, relatar unha manchea de mentiras absurdas, monstruosas e ridículas (os milagres); un prelado ambicioso e insolente baixo a máscara da humildade’; Draper: non só prohibe o estudo dos clásicos, mutila estatuas e destrúe templos, senón que ‘queimou a biblioteca Palatina, fundada por Augustus’; Gibbon: ‘mestura de simplicidade e astucia, de orgullo e humildade, sentido común e superstición’, dubida que fora responsable deste feito.

Gregorio non parece ter sido afeccionado ao viño e as mulleres, como outros papas pero era moi orgulloso e ambicioso. Exemplo son as felicitacións a Phocas, logo de que este masacrara a familia de Mauricio, simplemente porque o usurpador beneficiaba a súa política. Isto demostra a súa falta de escrúpulos.

abril, 7: o príncipe Shōtoku Taisi, rexente, promulga a "constitución dos dezasete artigos", que vincula o budismo coa ética confucianista, e demanda harmonía nas relacións humanas; tamén manda construír numerosos templos budistas e favorece a chegada de numerosos libros e ideas de China. O rexente tamén constrúe vías de comunicación postais e fai que se escriban importantes crónicas.

Xapón inicia un proceso de transformación nunha monarquía de vasalaxe: creación do título de tennō.

maio, 26: morre Agostiño de Canterbury e Laurencio sucédeo como arcebispo de Canterbury.

os avaros reagrúpanse logo de ser case destruídos e a guerra persa fai que Phocas poida destinar poucas tropas a conter o problema nos Balcáns.

agosto, 13: Sui Yangdi asasina e sucede a Sui Wendi, seu pai, (63 anos) como emperador.

Cosroes II logra tomar posicións bizantinas ao leste do Éufrates e destruír, entre outras, a fortaleza de Dara.

Aethelfirth de Northumbria invade Deira e mata a Aethelric. O príncipe, fillo do rei Aella de Deira, quizás sobriño de Aethelric, foxe á corte do rei Iago de Gwynedd (NO de Gales).

Saeberht, sucesor de Sledda, pai seu, como rei de Essex. Aethelberht de Kent, tío seu, logra que se bautice. Fúndanse os bispados de Londres (o primeiro bispo é Mellitus) e Rochester (Justus, primeiro bispo).

setembro, 13: Sabinianus, novo bispo de Roma, recoñecido por Phocas. Caracterízao a avaricia e a crueldade cos pobres, tanto que ten problemas nas súas aparicións públicas. Chega a subir os presos do gran durante unha fame. Acusa a Gregorio I, logo de morto, de simonía.

novembro, 11: o ‘mordomo’ de Neustria Landerico vence as tropas do ‘mordomo’ de Burgundia Bertoaldo en Aurelianum (Orleáns). Austrasia, baixo Theuderico II mantense á marxe do conflito, o que constitúe a primeira disensión con seu irmán Teodeberto II.

Theuderico II asina unha paz con Clotario II en Compiegne.

decembro, 24: na batalla de Stampae (cerca de París) o exército de Theuderico II, coa axuda de Bertoaldo, vence ao de Neustria baixo Clotario II e logra entrar en París.

decembro, 25: Brunequilda argalla a morte do mordomo Bertoaldo para o que convence a Theuderico de que o mande a inspeccionar as villae reais ao longo do Sena. Logo fai que tamén arresten e maten ao encargado de matar o mordomo.

603

triente de ouro de Witerico
ceca ELIBERRI
www.maravedis.net

marzo: o embaixador bizantino Lilius, enviado onde Cosroes II, chega a Dara, onde lle comunican que será declarada a guerra contra Phocas.

Phocas ordena a Germanus, gobernador de Dara, que tome Edessa, onde Narsés se ten rebelado contra el, e este pide axuda a Cosroes II.

primavera: Liuva II enfróntase no propio pazo real de Toletum a unha rebelión ariana encabezada novamente por Witerico, que conta co apoio de gran parte da aristocracia. Nun combate o rei perde a man dereita, é capturado e executado polos rebeldes. Witerico, novo rei, fíxase como obxectivos expulsar os bizantinos e restaurar o arianismo.

xullo/agosto: Axilulfo sae de Mediolanum e asedia, coa axuda de auxiliares avaros, Cremona.

batalla de Degsastan: Aethelfrith, rei de Bernicia, vence as forzas combinadas de Strathclyde baixo Áedán mac Gabráin de Dalriada, establecendo a supremacía definitiva dos anglos na parte norte de Britannia.

Bonifacio (futuro bispo de Roma), nomeado apocrisiarius por Gregorio I.

a dinastía Sui mina o poder do turco Tardu instigando disensións entre turcos occidentais e orientais. Tardu, khagan occidental, é asasinado e sucedido por Heshana Khan, fillo seu, que impón fortes tributos ao pobo tiele.

abril, 7: Axilulfo, influído por Teodelinda, abandona o arianismo polo catolicismo e é bautizado, xunto co seu fillo Adaloaldo, na catedral de Monza, onde se instala a ‘coroa de ferro dos lombardos’.

a nova estabilidade en China baixo Wendi fai aumentar as zonas de cultivo e tamén progresa a tecnoloxía naval.

decembro: Shōtoku impón un novo sistema xerárquico na administración en Xapón que lle permite manexa con habilidade os clans máis poderosos e inserilos nun código de honor e obediencia ao poder central.

o monxe de Hibernia Offo funda a abadía de Schuttern en Alemaña.

agosto, 21: Cremona tomada polos lombardos. Axilulfo tamén toma Padua e Mantua, sendo repartidos os territorios destas cidades entre os ducados de Brescia e Bergamo.

setembro, 13: Mantua tomada polos lombardos; a fortaleza de Vulturnia réndese sen combate.

setembro: alcánzase unha tregua entre o exarca de Ravenna e os lombardos.

Gostun, soberano búlgaro.

agosto, problemas entre Comentiolus (magister militum Spaniae) e representantes eclesiásticos hispanos (Ianuarius, bispo de Malaga, un crego dependente deste e Stephanos, bispo de Illiberris), depostos e exiliados, causan o envío do defensor Xoan desde Roma. Había unha petitio por parte de Ianuarius, seguindo os procedementos do Corpus Iuris Civilis: Spania forma parte do exarcado de Africa, Mauretania II, e por tanto aplícanse as leis imperiais.

a causa do problema poden ser disensións dos bispos fronte á política imperial, unha posible conivencia co poder visigodo nas zonas limítrofes ou a morte de Liciniano, bispo de Carthago-Nova en Constantinopla, envelenado ab aemulis, segundo Isidoro de Sevilla.

Gregorio I escribe ao seu defensor Xoán, camiño de Hispania, para que poña orde nas condutas duns monxes da illa Cabreira, ao igual que sucede en Cerdeña: “alí onde a gravidade da culpa pide a aplicación da lei canónica, non podemos apartar a un lado o que é necesario corrixir, non sexa que, facendo ollos cegos, demos forza ás accións depravadas que, así como as encontramos, debemos de segar coa disciplina. Pois téñennos chegado novas de que os monxes do mosteiro na illa Cabrera, a carón de Mallorca, tamén unha illa (Capria insula, quae iuxta Maioricam idem insulam est ...),  obran de xeito tan perverso e teñen sometido as súas vidas a diversos crimes, que manifestan que, máis que servir a Deus, loitan, e dígoo chorando, a favor do antigo inimigo. Ti, coa autoridade que che confiren estas cartas, diríxete ao mosteiro, para informarte da vida e costumes dos que alí viven, procedendo a unha ampla investigación. Deste xeito, todo o que atopes que debe ser eliminado, tal como pide a norma canónica, terás que corrixilo impoñendo as penas correspondentes, e terás que preocuparte de informar os monxes de todo o que teñen que respectar. A túa forma de corrixir ten que servir para facer retornar os monxes ao camiño da boa vida monacal, de tal xeito que ti non sexas culpable de nada ante nós”

os datos arqueolóxicos falan dun complexo central común e unha serie de celas individuais arredor (o que permite cultos comúns e unha dedicación espiritual individual), unha zona de produción e unha necrópole, masculina e sen xoias, entre os ss. V-VII. Tamén hai restos en Conejera.

cando menos hai unha factoría de salgado de peixe e un taller de fabricación de púrpura. A comunidade debe ser bastante grande e probablemente non funcionará máis alá de 750 debido á inestabilidade política da época, con gran número de bandas de piratas.

Agostiño de Canterbury consegue que Aethelbert de Kent se bautice, o cal tamén lle permite entrar en Essex e Anglia oriental, territorios nos que o rei de Kent ten gran influencia.

Phocas trata de conter os avaros co pago dun forte tributo, o que lle vale o desprezo do exército. Ante o avance persa trata de obter apoios en occidente, recoñecendo a supremacía de Roma sobre Constantinopla, o que causa escándalo nesta cidade. Adopta medidas severas contra o monofisismo, que lle valen reaccións contrarias en Exipto e Asia Menor.

a pesar dos problemas e da gran diminución da poboación, as grandes avenidas de Roma seguen abertas. Moitos edificios públicos monumentais son dedicados a novos usos: cemiterios, vertedoiros, …

as importacións de produtos (envasados en ánforas) de Africa e o leste, inda que diminúen, seguen a chegar á capital.

neste ano prodúcese a última mención do Senado (aclamando as estatuas de Phocas e a súa dona Leontia) como tal pero a administración pública civil segue a funcionar, dirixida polo exarca de Ravenna. De todas maneiras, o gran poder romano é xa o bispo de Roma.

600

maqueta da cidade de Teotihuacan
es.wikipedia.org

a poboación mundíal quizás supera os 200 millóns de habitantes.

Carthago, logo de diversos problemas (ataques mauros, epidemia de peste, debilidade demográfica, falta de recursos na tesouraría imperial, inestabilidade política, etc.) están en decadencia: murallas sen mantemento, foxos cegos e reconstrucións monumentais na zona dos portos abandonadas; a desorde urbanística semella a tónica xeral nunha cidade moito menos poboada e con menor extensión.

Theodore de Sykeon augura grandes desgrazas: Mauricio morrerá cedo pero logo del ‘haberá calamidades peores, que esta xeración nin imaxina’.

Gregorio I consegue que a maioría dos lombardos acepte o catolicismo, o latín e as leis romanas; polo tanto, o arianismo é cada vez menos influínte.

a política de Gregorio ten unha dobre intención: contrarresta a ameaza lombarda e faise máis independente do imperio; trata de persuadir aos lombardos de que os bispos son tan independentes do poder secular como o propio ‘papa’ e así as cidades máis importantes pasan a ser gobernadas polos seus bispos, de xeito que os lombardos só controlan realmente o rural.

a autoridade de Gregorio tamén é determinante para finalizar co ‘cisma de Aquileia’.

os turcos atacan China e aproxímanse á capital pero non poden tomala.

Teotihuacán está no seu punto álxido; sen embargo, sufre invasións chichimecas (termo que quere dicir ‘bárbaro’): a cidade é incendiada e abandonada; a súa poboación refúxiase noutras cidades veciñas.

a cultura ‘Hopewell’ en América do Norte comeza o seu declinar.

na cidade totonaca de el Taxín constrúese a pirámide dos nichos, constituídas por sete plataformas en esqueiras.

no S de India morre Simbhavisnú, sucedido por Mahendravarman I: somete os Pandya e os Chalukya e estende as fronteiras do seu reino. Foi tamén dramaturgo e poeta: consérvase a súa peza teatral  mattavilasa–prahasana (o xogo do borracho) na que se burla dos budistas e dos devotos da Siva.

Teodeberto II de Austrasia casa con Bilichildis.

a vila de en-Gedi, na ribeira occidental do mar Morto é destruída nun lume devastador (quizás nómades árabes que atacaron con violencia) e abandonada.

Isidoro escribe Etimoloxías, un estudio académico sobre a lingua latina.

desenvólvese o arado de veso en Europa oriental, que permite usar cabalos e bois como forza motriz.

a varicela chega a Europa por primeira vez.

Benin (SO de África) aparece como reino independente (abarcaría tamén parte de Nixeria).

extínguese a cultura nazca en Perú.

en Tiahuanaco (Bolivia) aparece unha ‘alta cultura’.

Sabinianus (futuro bispo de Roma) introduce o toque de campás para indicar o paso das horas.

inda se usan as runas en Centroeuropa e a escritura ‘ogam’ en Hibernia.

os chineses son capaces de construír barcos con cinco cubertas.

primeiros muíños de vento en Persia.

o budismo toma posicións en Indonesia.

os francos establecen a base comercial de Dorestad.

Axilulfo e Teodelinda constrúen un complexo en Monza, NE de Mediolanum.

os moravos logran certa autonomía ao rexeitar ataques tanto avaros como francos.

Ingvar de Suecia invade Estonia pero é derrotado e morto.

o príncipe e bardo galés Aneirin dos Penines (NO de Britannia) escribe o poema, ‘y gododdin’, que recolle os acontecementos da batalla de Catraeth.

bolsas de britanos quedan incomunicadas entre si en Strathclyde, Gales e Cornualles, separados polos anglo-saxóns.

o ‘chaturanga’ como xogo xa ten a súa configuración definitiva.

Namri Songtsen é o novo rei de Tibet.

erupción de Loma Caldera (O Salvador), soterrando vila maia de Joya de Cerén.

nos Andes decae a cultura moche.

o rexente Shotoku Taishi envía unha embaixada a China.

inicio dunha gran fame en Syria e Palestina.

599

ruínas do castelo do forte de Challeau
en Dormelles
commons.wikipedia.org

Teodeberto II e Theuderico II derrotan a Clotario II en Dormelles. O reino de Clotario redúcese agora á rexión entre o Oise, o Sena e o océano.

moitas granxas na zona de Dor mostran un abandono masivo de estruturas. Tamén no norte de Syria é evidente un abandono xeneralizado de aldeas.

Callinicus, exarca de Ravenna, rexeita os ataques dos eslavos do sur en Istria, que é saqueada, pero os bizantinos expúlsanos.

maio: Gregorio I felicita a Callinicus pola súa vitoria sobre os eslavos.

Mauricio rexeita pagar o rescate que liberaría 12000 soldados bizantinos prisioneiros dos avaros. Bayan ordena que sexan executados e este feito acaba coa popularidade do emperador entre as tropas dos Balcáns.

verán: Priscus e Comentiolus xuntan forzas en Singidunum e móvense cara Viminacium, río abaixo. Cruzan o Danubio e invaden a Moesia superior, onde derrotan os avaros nunha batalla campal.

Priscus persegue os avaros que se retiran e invaden as súas bases en Pannonia. Devasta as terras ao leste do Tisza, decidindo a guerra para o bando bizantino e finalizando as incursións avaras e eslavas a través do Danubio.

outono: Comentiouls reabre a ‘porta de Traxano’, cerca de Ihtiman (Bulgaria). Este paso estratéxico, cuxa fortaleza Stipon defende a fronteira entre as provincias Thracia e Macedonia, non se usara durante décadas.

Callinicus rompe a tregua ao raptar a filla de Axilulfo, que comeza hostilidades contra o exarcado.

Raewaldo, bretwalda de East Anglia, baixo a soberanía de Aethelberht de Kent.

Cosroes II envía unha expedición ao sur de Arabia e conquista Iemen; establece unha base militar para controlar o comercio marítimo co este.

Tardu declárase khagan do khaganato turco unificado (este e oeste). A súa nova condición non é totalmente recoñecida no imperio.

Palenque é saqueada polo rei ‘Serpe enrolada’ de Calakmul.

Venancio Fortunato, bispo de Poitiers.

peste en Gallia, que se estende desde Marsella.

598

antiga división territorial
da península de Korea
www.wingsunfurled-web.com

Brunequilda fai asasinar a Wintrio, duque de Champaña, o que provoca a rebelión dos nobres, que a obrigan a refuxiarse en Burgundia.

marzo, 30: os avaros rompen o asedio de Tomis. Comentiolus dirixe un exército a través dos Balcáns e segue polo Danubio ata Zikidiba.

os avaros derrotan as forzas de Comentiolus, ao sur do monte Haemus, e capturan Drizipera (Thracia); gran parte das súas tropas morre debido á praga que provoca a súa propia devastación nos Balcáns.

Mauricio paga tributo aos avaros e conclúe un tratado con Bayan I, permitindo expedicións bizantinas a Wallachia. Reorganiza o exército e fortalece os ‚muros longos‘, ao oeste de Constantinopla.

os britanos derrotan a Bernicia cerca de Catterick.

batalla de Catraeth: os britanos de Hen Ogledd (‚o vello norte‘) baixo Mynyddog Mwynfawr derrotan os anglos de Bernicia e Deira no N de Britannia.

agosto, 4: Wendi ordena que o seu fillo máis novo, Yang Liang (axudado de Gao Joing, un ministro importante) conquiste Goguryeo durante a época de chuvias cun exército de 300000 homes.

a flota chinesa planta batalla á de Goguryeo (50000 homes) baixo o almirante Giang Ti-sik, sendo destruída no mar Bohai. Durante a invasión os chineses son derrotados e Yang Liang debe retirarse. Os chineses perden case un 90% do exército e da flota.

Yeongyang envía unha embaixada a Daxing, Wendi acepta un tratado de paz con Goguryeo.

outubro: Mauricio fai a paz con Axilulfo coa mediación de Gregorio I, que planea converter os lombardos. O imperio recoñece a perda do norte de Italia. O exarcado recupera algún territorio e asegúranse as comunicación entre Ravenna e Roma. Axilulfo aumenta o reino lombardo ocupando Sutri e Perugia.

595

'non angli, sed angeli'
commons.wikipedia.org

xaneiro, 1: Gregorio I reprocha ao patriarca de Constantinopla que se proclamara ‘patriarca ecuménico’.

febreiro, 28: asemblea de Colonia, onde Childeberto II ordena que as decisións tomadas nas asembleas de marzo precedentes sexan transcritas; publica un edicto que modifica a lei sálica.

primavera: terceira campaña de Priscus, quen dirixe unha forza de refresco que segue o Danubio ata Novae para socorrer Singidunum, asediada e saqueada polos avaros e abandonada cando se acercan as forzas imperiais.

primavera: Wendi ordena confiscar as armas en posesión de particulares, que deben ser destruídas; a única excepción afecta as provincias de fronteira.

verán: os avaros atacan a Dalmacia.

(suposta) anécdota ‘laudatoria’ sobre Gregorio I: pasa diante dun posto de venda de escravos e ve un grupo de mozos fermosos e de longos cabelos louros; pregunta de onde son, ‘anglos’ e replica ‘non angli, sed angeli’. De aquí partiría o seu interese por ‘evanxelizar’ a ‘angla terra’ (Britannia pasa a ter unha denominación alternativa), misión que encomenda a Agostiño de Canterbury.

xuño: Agostiño de Canterbury sae de Roma acompañado de monxes beneditinos a Britannia, a ‘cristianizar’ a Aethelberht e Kent. Leva cartas para os bispos e acompáñanos intérpretes francos.

agosto, 12: Gregorio I dirixe a carta ‘o quam bona’ sobre a simonía ao bispo Virxilio de Arelate.

Childeberto II guerrea contra os varnos, que se rebelan en Turinxia e son practicamente aniquilados (non volven aparecer nas fontes escritas).

setembro, 2: morre Xoan IV, patriarca de Constantinopla, logo de mediar sen éxito cos monofisitas.

Muhamad casa con Khadija.

outubro: Childeberto II morre; súa nai Brunequilda tenta asumir o poder como rexente dos seus netos, Teodeberto II e Theuderico II.

os lombardos saquean Terracina, importante punto de apoio militar bizantino.

Gaidoaldo, duque de Trento.

Bernicia conquista o reino britano de Hen Ogledd (‘o vello norte’), nos Penines. O rei Dynod Bwr morre na loita e a súa familia foxe a Powys.

Supratisthita Varman sucede a seu pai Susthita Varman como rei da dinastía Varman en Assam (NE de India).

iníciase a construción da ponte Zhaouzhou (‘ponte de paso seguro’) na provincia Hebei durante a dinastía Sui.

K’inich Hix Chapat, soberano da cidade maia Toniná.

Heraclio acompaña a seu pai (Heracilo o vello) ou visítao cando este é magister militum per Armeniam. O que ve e aprende serviralle no futuro; perfecciona a súa educación literaria: probablemente é bilingüe (grego e armenio).

carta de Liciniano de Cartaxena a Vicente de Ibiza, proba do mantemento do bispado da illa; este feito e o elevado número de edificios relixiosos en Mallorca e Menorca probaría que tamén permanecían bispos alí durante a presenza bizantina.

a carta de Liciniano responde a unha previa de Vicente non conservada; Vicente informáralle da que lle chegara una ‘carta caída do ceo’, escrita por Cristo, que lera no púlpito, e na que se exhortaba a gardar o domingo, do mesmo xeito que os xudeus gardan o sábado; isto é, sen realizar ningún tipo de traballo, nin viaxe, …

Liciniano non concorda con Vicente e amoéstao por ter dado crédito a tal cousa, indicando cal debe ser o comportamento dos fieis en domingo: traballar como de costume e non dedicarse a “bailar, danzar e retorcer de mala maneira os membros que Deus formou harmoniosos e cantar cancións lixeiras que excitan a lascivia”.

da carta podemos deducimos: 1/ os bispos de Baleares están vinculados á sé metropolitana de Cartaxena durante a soberanía bizantina (carácter amoestador de Liciniano); 2/ a credulidade de Vicente testemuña a escasa formación doutrinal e teolóxica do clero das illas; Liciniano queixarase posteriormente a Gregorio I de que lle era imposible atopar xente apta para o sacerdocio, só atopaba bígamos e xente que non sabía máis que o ‘painoso’; 3/ o carácter xudaizante da carta ‘caída do ceo’, procedente de Ibiza, vólvenos a falar da xudería balear, que estaría en boa convivencia coa comunidade cristián, situación que mudará no s. VII en conxunción coa ameaza islámica, de que se lles ve como colaboradores.

594

gran muralla chinesa
www.disfrutapekin.com

Evagrios Scholastikos, na súa crónica, gábase de que no imperio, desde tempos de Constantino I, ningún usurpador ten subido ao trono.

marzo: Axilulfo levanta o asedio de Roma logo de que Gregorio I acorde pagar un tributo de 500 libras.

os eslavos invaden Moesia e Macedonia e destrúen as cidades de Aquis, Scupi e Zalpada en Dobruja.

outono: Mauricio releva a Priscus por terlle desobedecido e nomea a seu irmán Pedro, sen experiencia militar, como comandante dos exércitos nos Balcáns.

Wendi repara e amplía unha sección da ‘gran muralla’ no NO por medio de traballadores forzados, que morren a miles durante as obras.

por indicación do rexente Shotoku Taishi a emperatriz Suiko publica o ‘edito dos tres tesouros floridos’, recoñecendo oficialmente o budismo en Xapón. Inicia contactos diplomáticos coa dinastía Sui en China.

Amos sucede a Xoán IV como patriarca ortodoxo de Xerusalem.

Xisulfo II sucede a Arichis coma duque de Friuli.

os samaritanos rebélanse contra o goberno imperial.

Muhammad dirixe a Syria unha caravana en representación de Khadija, unha rica comerciante de a Meca.