 |
| representación do 'Saco de Roma' polos vándalos Karl Bruillov, s. XIX, óleo wikiwand |
Valentiniano III
non logra sumar o apoio dos círculos aristocráticos, especialmente os que
apoiaran a Aetius. Tamén ten e
contra os aristócratas galos que se expresarían nas palabras de Sidonio un ano más tarde no panexírico
a Avitus.
Valentiniano nega
a Petronius o nomeamento coma
cónsul, que el mesmo asume e relégao no nomeamento coma sucesor de Aetius na maxistratura militar. Prepárase
un complot contra o augustus en
círculos anicios entre outono de 454 e principios de 455. Tamén participan os bucelarii de Aetius, que Maioriano non pode controlar ou
pacificar; tamén é posible que el mesmo participara na conspiración.
marzo,
16: durante unhas manobras militares Valentiniano III, con
pouco séquito en ad duos lauros,
propiedade imperial a tres millas de Roma, resulta atacado polos bucellarii de Aetius Acila e o seu cuñado Trasila (quizás xenro de Aetius), godos:
resulta alcanzado por espadas dúas veces na cabeza e morre instantaneamente. Heraclius, primicerius sacri cubiculi, considerado corresponsable da morte de
Aetius, tamén é asasinado. Debido ao medo e á sorpresa do momento ninguén é capaz
de salvar ao augustus ou quizás tamén
a indiferenza do seu séquito militar posibilita o magnicidio. Non só non foron
perseguidos senón que Acila e Trasila tiveron tempo de facerse co cabalo e a
diadema de Valentiniano e correron a ofrecerlla a Petronius. Maioriano tamén se postula coma sucesor. Extinción da
casa de Teodosio.
en comparanza con
outras institucións o exército romano resiste mellor e por máis tempo. Non obstante,
a influencia xermánica xa aportara unha innovación importante: a garda persoal.
Denominada hirdh entre os escandinavos ou truste entre os
merovinxios, estaban formada por homes novos iguais entre si e con xuramento de
fidelidade ao xefe na vida e na morte. Entre os celtas, tratábase a veces de
irmáns de leite que se comprometían a defender ao seu benfeitor. A comunidade
de alimentos, o feito de ser comensal do xefe de guerra, e incluso, como di a
lei salia, de compartir pan con el, fan do compañeiro (cum panis, de aí companio)
alguén con quen acaba por establecerse un parentesco case carnal que se
fortalece en virtude do sangue comunmente vertido en combate, que une cada vez
máis a estes verdadeiros “gorilas” protectores do poder. Por iso os membros da truste, os antrustións, valen
tanto. Quen mate un deles terá que pagar una multa de seiscentas moedas de ouro,
a taxa máis elevada en cuestións de morte. Este tipo de sanción estendeuse, a
partir do s. V, por todo o Imperio Romano a causa das continuas tentativas de
asasinato dos grandes persoeiros. Entre os romanos e entre os godos chamábaselles
bucellarii, é dicir comedores de galleta, porque lles estaba reservado o
mellor pan do exército. A súa fidelidade era tal que continuaba máis alá da morte
do seu caudillo. Neste caso, (vinganza do asasinato de Aetius) os dous
parentescos, o comensal e o adoptivo, asimílanse, polo seu comportamento, a un
parentesco de sangue. A guerra muda nunha cuestión privada a causa da
desmesurada extensión do carnal a expensas do poder estatal.
ata este ano Gaiserico e os vándalos non dominan definitivamente as illas
mediterráneas: Víctor de Vita (no
seu relato das persecucións arianas contra os católicos africanos na segunda metade
do s. V) data neste momento, entre outras, a conquista de Ibiza, Mallorca e
Menorca; omite referencias a Formentera e Cabrera.
Gaiserico
establece nas illas unha serie de bases de operacións, utilizadas tanto para
efectuar razzias sobre diversas zonas occidentais como para observar os movementos
da flota romana ancorada nas costas levantinas hispanas. Deste xeito, pode contrarrestar
posibles ataques ás posesións africanas vándalas, cun ataque a esta flota dende
as costas baleáricas; corrobora esta hipótese o que acontecerá coa flota de
Maioriano nas costas de Cartaginensis
para atacar Africa, que sería obra de
efectivos navais vándalos destacados en territorio balear. Non obstante, a Gaiserico
tamén lle deberon interesar as Baleares por razóns económicas e estratéxicas,
relacionadas co control das rutas comerciais do Mediterráneo Occidental, nas
que, como é sabido, as Baleares ocupan un lugar destacado, en función das
características da navegación antiga.
marzo, 17: en Roma
a situación é de intranquilidade e disturbios. Había dous claros candidatos á
sucesión e as tropas non eran unánimes sobre a quen debían apoiar: Maioriano ou
Petronius.
Maioriano fora
estreito colaborador de Aetius durante anos e xa estivera comprometido coa propia
filla do augustus. A emperatriz, quen
non cría que participara na conxura, apoiouno e tamén unha parte do exército. Sen
embargo, estes vínculos cos asasinos de Aetius desacreditárono diante dos
anteriores partidarios de Aetius (xa causara tamén o seu apartamento da escena)
e ademais a diadema xa estaba en poder de Petronius e este participara
directamente na conxura que acabara con Valentiniano. Xenerosos regalos en
cartos por parte dos Anicii acabaron
por decidir a situación e Petronius trasladouse ao Palatino.
Petronius semella
unha solución estable e proporcionaría unha rápida solución aos problemas xa
que gañara renome durante moito tempo coma servidor do estado: con 18 anos tribunus et notarius no consistorium de Honorio, 416-419 comitiva sacrarum largitionum, varias
prefecturas da cidade e do pretorio entre 421 e 441, o consulado 433 e 443,
culminando coma patricius en 445, o
senador máis importante do oeste e colaborador e achegado á Aetius).
pero desencadéase
unha multitude de problemas: suevos, godos (Aetius estaba casado cunha tía de Teodorico II), e vándalos inician
accións agresivas; a posición de Gallia
queda comprometida; e, moi importante, inda que as relacións con Constantinopla
non eran ideais, o asasinato de Valentiniano, a ollos orientais, rompe un vínculo
sagrado de moito tempo, rompe a “unidade” e compromete a lexitimidade de todos
os sucesores.
morre a muller de
Petronius, que obriga a Licinia Eudoxia
(filla de Teodosio II), viúva de
Valentiniano, a casar con el.
(dende 433) Próspero de Aquitania escribe e
reescribe en Gallia e Roma epitoma chronicon: parte dun esforzo
propagandístico para difundir a inda controvertida doutrina de Agostiño sobre a graza e para mostrar
que esta recibira o plácet da igrexa de Roma. É, polo tanto, unha obra para os
partidarios de Agostiño e versados en disquisicións teolóxicas.
para Próspero a
crise reflicte unha falla de liderado moral. Castinus, Felix, Litorius e, inda que sutilmente, tamén
Aetius son criticados polos seus defectos e pecados (celosos, traidores,
asasinos e opresores da igrexa) e son contrapostos aos papas e clero, que
destacan pola súa fidelidade e prudencia, virtudes que lles fan gañar batallas
coma a do pelaxianismo, doutrina odiada inda que estea na distante Britannia. Desdéñase o poder terreo e
destácase a efectividade do poder dos santos: compárase o fracaso de emperadores
e militares contra Atila e Gaiserico co éxito de León.
é imposible saber
o éxito entre os propios cristiáns das opinións de Próspero, compartidas por
León nos seus sermóns, de que as vitorias espirituais compensaban as terreas e
que a fe amosaría o camiño do futuro.
Próspero narra
dende 379 a 455. Circulará en numerosos manuscritos e terá continuadores, sendo
as datas de inicio respectivo válidas para identificar as edicións. non pasa de
ser unha compilación desordenada baseada en Xerome, no seu inicio, e noutros para feitos posteriores, pero a
carencia doutras fontes faina moi valiosa para o período de 425 a 455. Comparada
cos seus continuadores, aporta detalles dos acontecementos políticos. Trata por
extenso as invasións de Atila en Gallia
(451) e Italia (452). Inda que era
poeta, o único escritor leigo que menciona é Claudiano. Houbo cinco edicións diferentes, a última datada en 455,
xusto despois da morte de Valentiniano III.
durante tempo o chronicon imperiale tamén se lle atribuirá
a Próspero de Tiro, pero carecendo de xustificación; é independente do Próspero
real, mostrando tendencias e simpatías pelaxianas.
Constancius de Lugdunum: Vita germani (c. 480); Ennodius de Ticinum: Vita epiphanii
(c. 503); e Eugippius: Vita severini
(c. 510) tamén comparten este desdén polos soldados e o seu oficio e prefiren o
poder espiritual de homes santos como máis eficaz que o exercicio das virtudes
militares.
Próspero de
Aquitania (aprox. 65) morre probablemente en Roma logo desta data.
rebelión en Gallia
de tribos anteriormente sometidas por Aetius coma consecuencia da súa morte;
segundo Sidonio saxóns (ameaza no tractus
armoricanus), francos (Germania I,
Bélgica II) e alamáns (traspasaron o Rhin).
marzo, finais: Petronius
Maximus nomea a Avitus magister
militum praesentalis. No codicilo do seu nomeamento tamén se lle
insta a negociar e conter a varios grupos bárbaros (entre eles, alamáns).
Petronius nomea caesar ao seu fillo Palladius, que casa coa filla menor de Valentiniano III, Placidia.
Licinia Eudoxia
decide pedir axuda a Gaiserico. O dominio vándalo estaba ameazado polos mauritanos
que dominaban a maior parte das posesións romanas, pero a súa debilidade en
terra quedaba compensada coa súa flota, coa que exercía a piratería polo
Mediterráneo. Non deixou que Eudoxia reiterara o convite.
maio, 24: Petronius Maximus, que
tenta fuxir ante o inminente ataque vándalo, resulta apedrado pola chusma: o
cadáver é mutilado e tirado ao Tíber. Gobernara 77 días.
maio, 31: Gaiserico debía pensar
que a morte de Valentiniano III deixaba sen efecto os pactos asinados con el (442).
Desembarcou e marchou cara Roma, onde León I rogoulle que non destruíra a
cidade ou masacrara a xente. Gaiserico accedeu e abríronse as portas. A cidade
foi sometida a saco e roubo. Algunhas fontes indican que, a pesar do pacto, houbo
numerosos casos de violencia.
outro pretexto é reclamar a princesa Eudocia,
filla de Valentiniano, que fora prometida polo seu pai, coma esposa para o seu
fillo Hunerico.
xuño, 14: saco de Roma por Gaiserico
durante 14 días. Os vándalos apodéranse de todo o que collen ao seu paso,
incluíndo as tellas de bronce dourado do templo de Xúpiter Capitolino e o botín
que Tito trouxera a Roma dende Xerusalem. Tamén levaron reféns: familias senatoriais
e incluso a emperatriz Licinia Eudoxia e as dúas fillas Placidia e Eudocia (que casou con Hunerico logo de chegar a
Carthago). na súa retirada Gaiserico deixa unha flota
bloqueando a costa italiana.
xuño, segunda metade: Avitus recibe un novo codicilo imperial no que
Petronius lle autoriza e tamén lle encarga negociar cos visigodos, supostamente
para conseguir o seu apoio ao novo réxime.
Avitus envía a Messianus e el mesmo sae de Burdigalia cara Tolosa. Estando no pazo real chegan as noticias do asasinato do
emperador e do saco de Roma por Gaiserico.
xullo, 6/7: Avitus viaxa dende Tolosa
a Ugernum, onde fala diante da
asemblea provincial gala, que se viña reunindo entre mediados de agosto e
setembro.
xullo, 9: en Arelate Avitus é
coroado polo exército co torques e aclamado por senadores e soldados
(transcorreran 39 días dende a morte de Petronius e 25 da retirada dos vándalos
de Roma).
queda dous meses en Gallia
facendo nomeamentos e preparando a súa chegada a Roma. Establécense máis lazos
diplomáticos cos godos de Tolosa e téntase restaurar as vellas alianzas en Pannonia.
Sidonio Apolinar, (25 anos) elabora unha teoría sobre o saco de Roma non moi científica,
pero con certo percorrido: Roma foi fundada por Rómulo, para o que discutiu co seu irmán Remo o lugar idóneo. Resolveron a cuestión interrogando as aves:
Rómulo veu doce, mentres Remo só seis. Logo díxose que as aves representaban
séculos (tería caído en mans de Aníbal),
mentres que a de Rómulo duraría doce. O saco ten lugar o ano 1208 ad urbe condita: “agora, Roma, xa
coñeces o teu destino,” escribiu Sidonio.
namentres, os suevos, aproveitando a confusión, penetran
en Tarraconensis. Tanto Avitus coma
Teodorico II enviaran embaixadas a Reckiario,
o proceder normal para inaugurar un réxime. Sen embargo, o suevo respondeu cun
desafío.
en Xerusalem Eudocia, viúva de Teodosio II, rompe co monofisismo, quizás incluída polos desastres
sufridos pola súa familia en Roma: asasinato de Valentiniano III e rapto polo
vándalos da súa filla e as súas netas.
levaba tempo apoiando e patrocinando a oposición dos
monxes ao credo de Calcedonia e incluso a un bispo usurpador. Non é
sorprendente que apoie a oposición a unha doutrina que emana dunha corte que a
exiliou; fose o que fose o que tentaran impor Pulcheria e Marciano
sería naturalmente visto dun xeito hostil por Eudocia, ela mesma vítima das
intrigas cortesáns. Incluso logo da súa volta á ortodoxia, puido permanecer
neutral fronte ás divisións doutrinais que persistiron en Terra Santa, cun pé
en ambos campos – continuación do seu patrocinio dos monxes que non se
reconciliaran con Calcedonia, incluíndo ao seu vello protexido, Pedro o Ibero.
A tradición mantén que o que a convenceu para deixar de apoiar activamente aos
líderes rebeldes foi, cadrando co seu carácter, a iniciativa dun monxe, o
reverenciado Eutimio, que nunca se tiña desviado do camiño da ortodoxia. As
cartas dos seus parentes, incluíndo ao emperador Valentiniano, e de León, bispo
de Roma, fracasaran no intento de cambiar as adhesións de Eudocia.
primeiro pediu consello a Simeón o estilita, quen lle recomendou a autoridade de Eutimio. Este home santo, que foi a
coñecela na súa “torre” no deserto, exhortouna alí a que acabara co seu apoio
aos cismáticos para que regresara á fe verdadeira da igrexa, tal e como estaba
enunciada nos catro concilios. Como consecuencia Eudocia volveu a comulgar co
bispo en Xerusalem, traendo con ela moitos monxes e leigos ansiosos por seguir
o seu exemplo.
en India morre Kumaragupta
I, sucedido por Skandagupta,
que leva a cabo unha vitoriosa campaña contra os hunos, se ben o custe económico
foi elevado e tivo que reducir a proporción de ouro nas moedas.
setembro, 21: Avitus marcha dende
Arelate cara Roma e asegúrase o control de Noricum e Pannonia. Unha
forza goda leal a Avitus baixo o mando de Remistus,
magister militum, toma o control de Ravenna. Sidonio forma parte da comitiva
de seu sogro, que chega a Roma a inicios de outubro.
os alamáns ocupan a ribeira esquerda do Rhenus
medio, dende Worms ata Raetia e chegando a Sequania.
Avitus só pode legalizar o feito por medio de novos tratados. A súa inspección
do Rhenus é a última vez que os
romanos teñen influencia na zona.
batalla de
Aylesford; Vortimer rebélase contra
as políticas proclives aos anglo-saxóns promovidas por seu pai Vortigern. É derrotado: Hengest e o seu fillo Oisc fundan un reino en Kent. Horsa e Catigern, irmán de Vortimer morren en combate. Os britanos
retroceden cara Londinium.
chega a Vindobona unha epidemia causada quizás
polo streptococcus, que se estende
polo imperio.
os vándalos toman
Lepcis Magna.
en Chichen Itzá
(Yucatán) rexístranse feitos por primeira vez.
Ningún comentario:
Publicar un comentario